Krajowa Informacja Skarbowa (KIS) w swojej interpretacji wyjaśniła, że nieodpłatna służebność mieszkania ustanowiona w formie aktu notarialnego przez córkę na rzecz matki może skorzystać ze zwolnienia z obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem spełnienia określonych przesłanek.
Nieodpłatna służebność mieszkania a podatek od spadków i darowizn
Córka wnioskodawczyni zamierza ustanowić na rzecz matki nieodpłatną służebność mieszkania na podstawie art. 296 i nast. ustawy kodeks cywilny. Służebność ta ustanowiona będzie na nieruchomości (dom jednorodzinny), której wartość przekracza kwotę wolną od podatku dla nabywców z I grupy podatkowej określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nieruchomość ta jest wyłączną własnością córki wnioskodawczyni oraz jej męża, z którym to pozostaje we wspólnocie majątkowej małżeńskiej. Służebność ustanowiona będzie na podstawie umowy – sporządzonej w formie aktu notarialnego, gdzie stronami będą wyłącznie córka i wnioskodawczyni. Zięć zainteresowanej nie będzie stroną umowy, ale akceptuje ustanowienie tej służebności i złoży pisemne oświadczenie wyrażenia zgody – także w formie notarialnej.
Pytanie wnioskodawczyni dotyczyło możliwości skorzystania ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn w kontekście ustanowienia nieodpłatnej służebności mieszkania.
Kobieta argumentowała, że umowa może skorzystać ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, ponieważ spełnia kryteria określone w przepisach, w tym została sporządzona w formie aktu notarialnego. Ponadto, wnioskodawczyni uważała, że nie będzie miała obowiązku zgłoszenia nabycia przedmiotowego prawa naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn
Dyrektor KIS stwierdził, że ustanowienie nieodpłatnej służebności mieszkania (osobistej) przez córkę na rzecz wnioskodawczyni (matki), tj. osoby wymienionej w zamkniętym katalogu określonym w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, będzie korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a ww. ustawy.
KIS wskazała przy tym, że bez wpływu na rozstrzygnięcie pozostaje fakt, że zawierając przedmiotową umowę ustanowienia nieodpłatnej służebności mieszkania (osobistej) na rzecz wnioskodawczyni (matki), córka pozostaje w związku małżeńskim. Okoliczność ta wywiera skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego.
Organ podatkowy podkreślił, że źródłem powstania służebności (ograniczonego prawa rzeczowego) jest co do zasady czynności prawna (umowa), stanowiąca wynik uzgodnień stron i w takim przypadku, jeżeli umowa ta jest zawierana w formie aktu notarialnego dla skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie ma wymogu złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych. Tak samo, takiego wymogu nie ma, gdy służebność ustanawiana jest na podstawie jednostronnego oświadczenia woli składanego w formie aktu notarialnego.
"Podsumowując, nabycie ograniczonego prawa rzeczowego (nieodpłatnej służebności mieszkania) – jak sama Pani wskazała – nastąpi na podstawie umowy zawartej wyłącznie pomiędzy Panią (matką jako nabywcą prawa) a Pani córką.Zatem w sytuacji, gdy mąż Pani córki (Pani zięć) wyrazi zgodę, o której mowa w art. 37 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na ustanowienie ww. służebności, nabycie to skorzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jak słusznie Pani stwierdziła, stosownie do treści art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie będzie ciążył na Pani obowiązek zgłoszenia nabycia ww. prawa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego" - podsumował organ.